AĞIZ KANSERİ
Ağız kanserleri tüm kanserlerin yaklaşık % 4’ünü oluşturmakta ve yaygınlık açısından altıncı sırada yer almaktadır. Ağız kanserlerinden ölümler ise tüm kanser ölümlerinin % 2’sine ulaşmaktadır. Bunun yanı sıra, baş boyun kanserlerinin radyoterapisinin de ağız bölgesinde sorunlara neden olduğu düşünülürse, bu alanda özel bir bakıma ihtiyacı olan geniş grubun bulunduğu görülmektedir.
Radyoterapi sonucu karşılaşılabilecek sorunlar
Radyoterapi tedavisi sırasında ve sonrasında ağız diş sağlığını ilgilendiren birçok komplikasyonla karşılaşılmaktadır.Bu sorunlar özellikle hastanın yaşam kalitesini olumsuz etkileyen, ağrı ve sıkıntı verici problemlerdir. Koruyucu Diş hekimliği uygulamalarıyla sorunların önlenmesi hem hastanın şikayetlerini azaltacak hem de daha ciddi komplikasyonların önüne geçilecektir.Diş çürükleri radyoterapinin en önemli komplikasyonlarından biridir. Radyoterapinin 2. haftasından itibaren tükürük akış hızının azalması ve buna bağlı olaraktükürük tamponlama kapasitesinin düşmesi kariojenik mikro-organizma sayısında bir artışa neden olur. Hasta tedavi başlangıcında düşük çürük riskinde olsa bile,yukarıdaki koşullar hastanın çürük riskini çok yüksek düzeylere çıkarır. Ağız kuruluğu iyileşmesinin, radyoterapinin bitiminden iki yıl sonrasına kadar uzayabilmesi hastanın kontrollerinin ve koruyucu programının devamlılığı açısından önem taşır.Ağız kuruluğu ve mukositis nedeniyle ortaya çıkan yutkunma güçlüğü de hastaya ilave rahatsızlık verir.Bunun yanı sıra, hastada bağışıklık sisteminin baskılanması nedeniyle, bakteri, virüs ve mantar enfeksiyonlarına artan eğilim de dikkate alınması gereken önemli bir noktadır. Ağız florasında Candida türleri sayısında görülen artış da yine önlenmesi gereken bir durumdur.
Mukositis, radyoterapinin başlamasından 12-15 gün sonra görülmeye başlayabilir. Mukositisin oluşum riski hastanın kan tablosunun değişmesine bağlı olarak nötropeni döneminde daha yüksektir. Mukositisin tam iyileşmesi, gerekli önlemler yeterince alınmadığında,tedavinin bitiminden 2-3 hafta sonrasına kadar devam edebilir.
Radyoterapi sonucu karşılaşılabilecek sorunlar
• Mukositis
• Ağız kuruluğu
• Enfeksiyonlara eğilim
• Oral florada değişme
• Diş çürükleri
• Kök yüzeyi çürükleri
• Periodontal hastalık ve gingivitiste şiddetlenme
• Erozyon, hassasiyet
• Trismus
• Osteoradyonekroz
• Diş ağrısı
• Progressif endarteritis
• Kan tablosunda değişme
• Yutkunma güçlüğü
• Tad kaybı
• Doku kumluğuna bağlı çatlaklar
KANSERLi HASTALARDA AĞIZ BAKIMI
Hastalar ağız içi olumsuzlukların şiddetini azaltmak için ağız hijyenlerini korumaya teşvik edilmeli, düzenli olarak, günde 3–4 kez, özellikle yemeklerden sonra 30 dakika içinde ve yatmadan önce ağız temizliğini yapılmalıdır. Diş fırçalama çok yumuşak bir fırça yardımıyla baskı uygulamaksızın antitartar, peroksit ihtiva etmeyen florür ve karbonat içeren bir diş macunu ile yapılmalıdır. İki ayrı diş fırçası değiştirilerek kullanılmalı ve klorheksidinli veya hipokloritli solüsyonlarda yıkanarak, kurutulmalıdır. Ağız duşu ve elektrikli diş fırçası kullanımı tavsiye edilmez. Hasta eğer diş ipi kullanıyorsa mumlu ve şerit diş ipi kullanması önerilir eğer kullanmıyorsa kullanıma alıştırmak için uygun bir zaman değildir. Dişler fırçaladıktan sonra günde en az dört kez, sabah, öğle, akşam yemeğinden sonra ve gece yatmadan önce Bir su bardağı kaynatılıp soğutulmuş suya yarım çay kaşığı karbonat (yemek sodası) ilave edilerek hazırlanan ağız gargarası yapılması tavsiye edilir. Özellikle kemoterapiden 7–10 gün sonraki dönemde dişler fırçalanmamalıdır, çünkü bu dönemde dişeti kanaması ve enfeksiyon riski vardır. Fırçalamak yerine ağız gargaraları ve karbonatlı gargara ile ağız temizlenmelidir. Kemoterapi sırasında görülebilen kusmalardan sonra karbonatlı su ile hastanın sık sık garga Eğer diş macunu ağzınızı veya dişlerinizi sızlatıyor, fırçalarken mideniz bulanıyorsa, fırçalamak yerine karbonatlı gargara ile ağzınızı temizleyin. Kanser tedavisi sırasında mümkünse hareketli protezler takılmamalıdır. Tedavi sonrası dişler düzenli fırçalanmalı, protezler her yemekten sonra ve gece yatarken kesinlikle ağzınızdan çıkarılarak temizlenmelidir. Damağa iyi oturmayan takma dişler kullanılmamalı. Protezler temizleyici sıvılar içinde saklanmalıdır. Mantar enfeksiyonu varsa tedavi sadece ağız içi dokulara değil protezlere de uygulanmalıdır. Kurumaya karşı dudaklar vazelin veya dudak yağları ile nemlendirilmelidir. Ağız kurumasında alınacak genel önlemler
KANSER TEDAVİSİ GÖREN HASTALARDA
* Sakız, şeker, buz parçaları
* Sıvı içeceklerin sık sık alınması
* Asitli veya baharatlı gıdalardan kaçınma
* Havayı nemlendirme
* Tükürük akışını hızlandıran diş hekiminin tavsiye edeceği preparatları kullanılabilir.
Kolay yutmayı sağlamak için sulu yiyecekler tercih edilmeli ve günde en az iki litre sıvı içilmelidir. Tahrişe neden olabilecek asitli, çok sıcak ve çok soğuk içeceklerden, alkol ve tütün kullanımından kaçınılmalıdır. Baş-boyun bölgesine uygulanan radyoterapide, yaşam boyu süren fluor uygulaması, mevcut dişlerin muhafaza edilmesi ve kemik yıkımının önlenmesi açısından hayati önem taşır. Fluor uygulaması için özel ölçü kaşıkları hazırlanır. Fluorid kaşıklara konur, hasta ağzına yerleştirilir ve ısırtılır. Kaşıklar ağızda en az 5 dakika bırakılır sonra kaşıklar çıkarılır ve ağız durulanır. En az 30 dk süreyle yenmez içilmez ve diş fırçalanmaz. Fluorid uygulaması günde 1-2 kez yapılmalıdır. Tüm bu önlemlere rağmen ağzınızda, görünüm, his veya tat yönünden bir değişiklik olduğunda doktorunuza veya hemşirenize haber vermelisiniz. Tedavi sırasında acil bir diş problemi olduğunda onkologlar hastayı, en uygun olduğu zamanda dişhekimine hazırlamalı ve kan tablosu ile uygulanan tedavi hakkında bilgi vermelidir Dişler için mutlaka tedavi ve özellikle çekim gerekiyorsa, bunu kemoterapi başlamadan önce kan değerleri normal sınırlarda iken yapılır. Diş çürüğü ya da ağrı gibi problemleriniz varsa kemoterapi uygulamasına başlamadan en az iki hafta önce dişhekimine gitmeniz gerekir. Tedavilerin sağlıklı bir biçimde sürdürülmesi ve hasta ile işbirliğinin korunması için tedaviye başlanmadan önce bir dişhekimine giderek koruyucu programları uygulamakta fayda vardır.
HER TÜRLÜ DİŞ TEDAVİSİ MÜMKÜNSE KANSER TEDAVİSİNE BAŞLAMADAN ÖNCE GERÇEKLEŞTİRİLMELİDİR
Günümüzde kanser vakalarının görülme sıklığı oldukça artmıştır. Kanserin sebebi henüz kesin olarak bilinmemekle birlikte yaşam şekli, yaş, cinsiyet, aile öyküsü ve çevresel olumsuzluklar risk faktörleridir
AĞIZ İÇİ PROBLEMLERİN ORTAYA ÇIKMASINA NEDEN OLAN KANSER TEDAVİLERİ NELERDİR?
1) Kemoterapi (İlaç tedavisi),
2) Radyoterapi (ışın tedavisi)
3) Sakinleştirici ve ağrı kesici olarak kullanılan yardımcı ilaçlar,
4) Baş boyun bölgesindeki dokuların cerrahi müdahale İle çıkarılması,
5) Kemik iliği nakli,
6) Bağışıklık sistemini güçlendirmek için kullanılan ilaçlar.
BAŞ BOYUN BÖLGESİNE UYGULANAN RADYASYONUN AĞIZ İÇİNDEKİ ETKİLERİ;
Radyasyona bağlı ağız mukozasında ki hücre ölümleri, genellikle tedaviden 5–10 gün sonra başlayıp, 3–4 hafta sonra tamamen iyileşen “mukozit” denilen küçük ağız yaralarının oluşmasına neden olur
1-Işın tükürük kalite ve miktarında azalmaya yol açar. Tükürük akışının bozulmasına bağlı olarak *Ağız kuruluğu başlar. Takiben kanamalar meydana gelebilir *Tükürüğün çürüğü önleme etkisi azalır. *Ağzı ve dişleri temizleme fonksiyonu azalır, *Tat alma duyusunda bozulma olur, *Dişlerde soğuk-sıcak hassasiyeti olur, *Yutma, çiğneme ve konuşma fonksiyonlarında zorlanma olur.
2-Osteoradyonekroz; radyasyona maruz kalmış kemikte hücre azalması, oksijen yetersizliği nedeniyle yeterli iyileşmenin olmaması sonucu kemik dokusunun canlılığını kaybetmesidir. Özellikle alt çenede daha yaygındır.
3-Radyoterapiden sonra tedavi sahasındaki damarlarda kan akımını azaltan bir daralma ve tıkanma söz konusu olur. Çiğneme kasları ve çene eklemindeki doku değişiklikleri ile sonuçlanan bu durum yutma, çiğneme ve konuşma fonksiyonlarında çok ciddi bir zorlanmaya neden olur. 4-Radyasyon sahasında dişeti bağlarındaki zayıflamadan dolayı olan sallanma nedeniyle diş kayıplarına sıklıkla rastlanabilir.
KEMOTERAPİNİN AĞIZ İÇİNDEKİ ETKİLERİ;
Bazı kemoterapi ilaçları ağız yaralarına ve iltihaplara neden olabilir. Bakteri, virüs ve mantar enfeksiyonları, bağışıklık sisteminin zayıflamasıyla oldukça sık karşımıza çıkar. Tat alma duyusu değişebilir. Yiyeceklerin tadı daha tuzlu, ekşi ve metalik gelebilir. Kemoterapi bitince tat alma duyusu da normale dönecektir. Tedavide yardımcı olarak kullanılan sakinleştirici ve ağrı kesicilerin uzun süren kullanılmaları tükürük akışını azaltan, çürük oluşumunu arttıran etkiler göstermektedir.
KANSER TEDAVİSİ ÖNCESİ ALINAN AĞIZ İÇİ ÖNLEMLER ŞUNLARDIR;
Ağız içinde rahatsızlıklara neden olan diş taşlarının temizlenmesi, hatalı dolgu ve protezlerin düzeltilmesi, Dişeti problemleri ve diş çürükleri tedavi edilmeli, Hastalardan ölçü alınarak özel kaşıklar hazırlanmalı. Bu kaşıklar tedavi öncesinde ve sonrasında dişlerin korunması için fluor jeli uygulamasında kullanılmalı. Yukarıdaki amaçlara yönelik her türlü tedavi mümkünse kanser tedavisine başlamadan önce gerçekleştirilmelidir. Çünkü kanser tedavi sırasında s
Eski Diş Dolgusu Değişimi
Eski Diş Dolgularında Karşılaşılabilecek Sorunlar Diş çürüğü tedavisi Diş dolguları zamanla aşınabilir, çatlayabilir ya da renk değişikliği gösterebilir. Eski dolgular,...
Devamını OkuEski Diş Kaplamaları Ne Zaman Değiştirilmelidir?
Diş kaplamaları, estetik ve fonksiyonel nedenlerle sıklıkla tercih edilen diş tedavi yöntemlerinden biridir. Ancak her dental uygulama gibi kaplamaların da bir ömrü vardır ve zamanla...
Devamını OkuZirkonyum Diş Kaplama: Sağlam ve Estetik Çözümler
Zirkonyum kaplama, diş estetiği alanında en sık tercih edilen yöntemlerden biridir. Hem dayanıklı hem de doğal bir görünüm sunan zirkonyum, diş kaplama işlemlerinde uzun ömürlü...
Devamını Oku
Yorum Yap