TME YAPISI,FİZYOLOJİSİ VE  İŞLEVİ
                            TME
         Articulatio temporomandibularis’in(ATM),
   yani altçene eklemi, temporomandibuler eklem
   (TME) olarak bilinir.
         
         Dişlerin gomphosis denilen eklemleri dışında, mesleğimizin uğraş alanına giren önemli bir eklemdir.
               
        TME’nin mesleğimiz açısından önemi gözardı 
   edilmemelidir.
  
              
 
            GELİŞİM
       TME’nin işlevini ve önemini bilmek ve kavramak için, yapının intrauterin yaşamdaki     gelişimini iyi bilmek gerekir.
       Baume,Macalister,    Moffet, Symons ve 
   Furstman konu ile ilgili çalışmalar yapmıştır.
       
       İnsanlarda mandibula 1. visseral veya 
  mandibuler kavisten gelişir.
       Mandibuler taslağın dorsal ucundan blastema şekillenir.
       Embriyonel yaşamın 7. haftasında simfizal
   zarda kemikleşme başlar.
       Meckel kıkırdağının dışyan plağının şekillendiği yerin altında, mandibulanın kemikleşme plağı görülür.
              
      
       Embriyo 30 mm olduğunda diskus ile m. pterygoideus lateralisin tendonları arkaya uzayarak malleusa yapışır.
       Eklem temporal ve mandibuler  blastema denilen blatemalardan gelişir. 
       Mandibuler blastemayı yapan mezenşim gözeleri emriyonel yaşamın 7. ve 8. haftalarında yoğunlaşmaya başlarlar.
       Temporal blatemanın yoğunlaşması 9. haftada gözlenir. Embriyo bu sırada 35 mm dir.
     
      Embriyo 50 mm olduğunda kondil kıkırdağı yarım küre şeklindeki eklem yüzeyini biçimlendirir.
      Gelişmenin bu evreleri sırasında discus articularis damarlıdır. Ancak, temporal kemikle kondil arasındaki diskusun merkez bölgesi damarsızdır.
      Embriyonel yaşamın 12. haftasında kondiler kıkırdak koni şeklindedir.
      İleride diskusu oluşturacak gevşek bağ dokunun her iki tarafında incelme olur.
       
        Cavitas articulare inferior kısa bir süre sonra belirgin bir yarık şeklinde görülür.
        
        Embryo 13 haftalık olduğunda böyle bir boşluk kondilin üst yüzündede iyice şekillenir.
        
        Cavitas articulare superior, ancak diskus alanının arka kısmından başlayarak belirginleşir.
                   BÜYÜME
    Embriyonel yaşamın 15.
haftasında, hyalin kıkırdağın
erozyona uğrayan bölümü 
belirgindir.
    İleri derecede farklılaşma 
16-17 haftalık iken ve embriyo
155 mm’ye ulaştığında görülür.  
    
      Eklem yapılarının hepsinin tam farklılaşması intrauterin hayatın 4. ayında olur.
      Proc. condylaris’in kıkırdak yapısında embriyonel yaşamın 16. haftasında 3 tabaka farklılaşabilir.
      İnce olan dış tabaka tamamen farklılaşmış kondroblast oluşur ve eklem yüzünü örter.
      
   
      En alt tabakadaki hipertrofi kıkırdak tabakasıdır.
     
      Erozyona uğrayan tabaka bu aşamada daha
   belirginleşmiştir.
      
       TME’nin şekillenmesi diğer pekçok sinovial eklemin gelişmesinden farklıdır.
         TME GENEL YAPISI
   TME eklemi kulak kemikleri
arasındaki eklemler dışında,
başta bulunan tek hareketli 
eklemdir.
   Kafatasıyla mandibula ara-
sında yerleşmiştir.
   Sinovial türden bir eklemdir.
       
        En önemli farkı, ekleme katılan kemiklerin eklem yüzeylerinin, hyalin kıkırdak yerine damarsız fibröz bağdoku ile kaplı olmasıdır.
        Ekleme katılan mandibulanın dişleri 
  taşıması bu eklemi diğer eklemlerden 
  ayıran önemli bir özelliktir.
        Maxilla ve mandibulayı karşı karşıya getirir.
        İnsanda 2 adet TME vardır. Bu 2 eklem işlevsel bir birlik içinde bulunurlar. Tek eklem gibi hareket ederler.
      TME’Yİ YAPAN OLUŞUMLAR
Kemik yapılar
Discus articularis
Membrana synovialis
Cavitas articulare
Synovia
Capsula articularis
Ligamentler
1-KEMİK YAPILAR
    TME’nin yapısına 2 kemik 
Katılır.
    Bunlar os temporale ve os
mandibulaedir.
    Temporal kemiğim fossa
mandibularis ve tuberculum
articularesi, mandibulanın
proc. condylarisi ekleme katılır.  
      
            OS TEMPORALE
      Fossa mandibularis, proc. condylarisin yerleştiği bir çukurluktur.
                                                                                                   
     Fissura petrotympanica ile ön ve arka kısma ayrılır.
      
    
     Eklem yüzü dendiğinde, fossa mandibularis ve bunun önünde dışbükey görünümlü olan tümsek kısım tuberculum articulare birlikte anlaşılır.
    
     Fossa mandibularisin tabanı daima incedir; ışığa tutulduğunda yarı saydam bir görüntü verir.
    
     Büyük bir kuvvete bu ince yapı dayanamaz. O nedenle TME kondil, tüberkül ve diskus arasındadır denir.  
        Fossa mandibularisin dışdışyanı dar ve alçak bir kenar olarak yükselir. İçyanda bu çukur giderek daralır ve sfenoid kemiğin proc. angularis uzantısıyla eğiklik gösterir.
        İç yan kenar ve spina temporalis mandibulanın içe kaymasını önler.
        Fossa mandibularisin ke-
   mik yapısı ortada ince sün-
   gersi kemik, çevrede sıkı
   kompakt bir yapı gösterir.
           OS MANDİBULAE
     TME açısından ramus mandibulanı proc. condylarisi ekleme katılır.
     Kondilin yapısal olarak 3 kısmı
vardır: 1)Caput mandibula
          2)Collum mandibula
          3)Fovea pterygoidea
     Caput mandibulanın üst ve ön yüzü eklem yüzüne katılır.
     
     Kondilin uzunluğu yaklaşık 15-20 mm, kalınlığı 8-10 mm dir.
     Eklemleşen yüzün çevresi belirgin şekilde boyundan ayrılmıştır.
     Fovea pterygoideaya m. Pterygoideus lateralis yapışır.
     Proc. condylaris spongioz kemikten yapılmıştır. Üstü ince bir tabaka sıkı kompakt kemik örtmektedir.
     Kondile dayanıklılığını kompakt kemige dik acıyla ulaşan spongioz kemikten yapılmıştır. Üstü ince bir tabaka sıkı kompakt kemik örtmektedir.
     Kondile dayanıklılığını kompakt kemige dik acıyla ulasan spongioz kemik doku trabekülleri sağlar.
     Trabeküller arasındaki boşlukta kırmızı kemik iliği bulunur.
     Yaşlılarda bu ilik yağ hücrelerinin çoğalmasıyla sarı kemik iliğine dönüşür.
     
     Kondilin eklem boşluğuna ba-
   kan yüzeyi kalın fibröz bağ do-
   kusu ile örtülmüştür.
     
     Fibröz tabakanın altında hya-
lin kıkırdak bulunur.     
2-DİSKUS ARTİCULARİS
      Eklem boşluğunu 2’ye ayırır. 2 boşluk oluşmasını sağlar.
      Üstteki boşluğa cavitas
  articulare superior alttakine
  ise cavitas articulare inferior
  adı verilir.
      Üstte facies articularis, altta 
  kondille komşudur.
      Bu boşlukları eklem kapsülü sarar.
   
     
     Diskus 3 bölgeye ayrılır:
                  1) Anterior
                  2) İntermediate
                  3) Posterior
     
     Posterior bölge anterior bölgeye göre daha kalındır.
     İntermediat bölge diğer 2 bölgeye göre daima incedir.
     Diskus önde  kapsülle birleşir ve kapsül yapısına karışır.
    Diskus arkada
 gevşek bol damar-
 lı bağdoku ile de-
 vam eder.
   Retrodiskal ve ya 
 retroatriculer yastık 
 denir.
   Diskus içyan ve dışyan kapsülle bir ilişki
 kurmaz.
   M. pterygoideus lateralisle kapsül aracılığıyla
 birleşir.
     Sıkı fibröz dokudan yapılmıştır. Bu yapıyı oluşturan kollagen lifler düzdür ve sıkıca birbirlerine bağlanarak bir ağ oluşturur.
     Bu kollagen lifler önden arkaya doğru uzanır.
     Enine uzananlar ise kondilin içyan ve dışyan yüzeylerine yapışır.
     Sirkumferal kollagen lif grupları ise diskusun ön bölgesinde bulunur.
     Elastik lifler nispeten daha az sayıdadır.
     Liflerin bu şekilde düzenlenmesi 
diskusa yandan ve önden arkaya 
gelebilecek darbelere karşı dayanıklılık 
sağlamaktadır.
    Diskus damar ve sinir yönünden yoksundur.
    Diskusun çevresi, özellikle arka ve içyan tarafları damarlıdır.
    Merkezi dışında kalan yerler bol sinir lifleri içerir.
    Diskusun 2 laminaya ayrıldığı bölgede yaygın bağdoku bulunur. Bunun içerisinde bol damar ağları vardır. Bunlara plexus pseudocavernosus denir.
    Bu damarların çiğneme hareketlerini ritmik olarak etkilediği söylenmektedir.
3-CAPSULA ARTİCULARİS
                       (EKLEM KAPSÜLÜ)
      Capsula articularis 2 tabakadan oluşur:
    1)Membrana fibrosa
    2)Membrana synovialis
     
      1. tabaka St. Fibrosum kapsülün dışında, diğeri eklem boşluğuna bakan tarafta bulunur.
      
     
      Eklem kapsülünün ön, içyan, dışyan ve arkası
 ince gevşek bağ dokusudur.
      
      Membrana synovialis (St. Sinoviale) lig.
 Temporomandibularis’ in şekillenmesine yardımcı
 olur.
4-CAVİTAS ARTİCULARE
                     (EKLEM BOŞLUĞU)
      Eklem boşluğu diskus aracılığı ile 2 boşluğa ayrılır.
       
5- MEMBRANA SYNOVİALİS
                      (EKLEM ZARI)
      Eklem kapsülünün eklem boşluğuna bakan yüzlerinde bulunur.
      Gevşek bağdokudan yapılmış olup hücre ve damarlardan zengindir.
      Superior ve inferior olmak üzere 2’ ye ayrılır.
      Çok sayıda kıvrımlar (plicae synoviales) ve villus (villi synoviales) yapar.
      Görevi eklem boşluklarında bulunan synoviayı üretmektir.
6-SYNOVİA
       Koyu kıvamlı, saydam ve sarı-yeşil bir sıvıdır.
       Protein-mukopolisakkarit karışımı içerir.
       Doku döküntüleri, dokudan ayrılan hücreler, makrofajlar ve bazı yabancı maddeler içerir.
      Ekleme, hareketlerinde yağlama 
  ve kayganlık etkinliğinde bulunduğu 
  gibi, eklemin damarsız dokularına 
  besleyici etkide yapar.
     
7-LİGAMENTLERİ
                      (EKLEM BAĞLARI)
        
      3 ligamenti vardır:
  1)Lig. Temporomandibulare
  2)Lig. Sphenomandibulare
  3)Lig. Stylomandibulare 
    Son 2 bağ yardımcı olarak
 nitelenebilir. Çünkü işlevsel 
 yönden fazla etkili değildirler.
1-LiG. Temporomandibularis
     Tuberculum articularisden collum mandibula dış yanına uzanır.
     Bağın dış yüzü Gl. Parotidea ile örtülüdür.
     2 tabakası vardır.
     Dış tabakası ağ-
zın kapanmasında 
yardımcı olur.
     İç tabaka kondilin geriye git-
mesini önler.
2-LiG. Sphenomandibulare
     Spina ossis sphenoidalis-
den başlar, Lingula mandi-
bulada foramen mandibulae’
nin altında sonlanır.
     
     N. Alveolaris inferior a-
nestezisinde uyuşmanın çev-
reye yayılmasını önler.   
3-LiG. Stylomandibularis
      Temporal kemiğin Proc. 
 Styloideusdan ve lig.stylodeus
 dan başlar, mandibulada angu
 lus mandibulaesine yapışır.
      Ağız kapalı iken gevşektir.
 Mandibulanın protrusio hareke
 tiyle gerilir.
   TME’NİN İŞLEVİ
    Dendiğinde daha çok çiğneme olayı anlaşılır.
    Çiğnemeyi TME aracılığıyla mandibula yapar.
    Mandibulanın temel ve işlevsel hareketleri
 vardır. 
     1)Temel Hareketler      2)İşlevsel Hareketler
  a.Rotasyon                       a.Açma-Kapama
  b.Kayma(Bennet hareketi)  b.Protrüzyon-                                                                                                                                          
                                                        Retrüzyon
                                         c.Lateralizasyon
1-Temel Hareketler
     a.Rotasyon (menteşe) hareketi:
    Frontal ve transvers eksene göre yapılır.
    Alt eklem boşluğunda diskus ile kondil arasında gerçekleşir. 
      b.Kayma (Bennet) Hareketi:
    Belli bir ekseni yoktur.
    Üst eklem boşluğunda temporal kemikle diskus
 arasında olaylanır.
    M. Pterygoideus lateralis mandibula ve diskusu öne doğru kaydırır.     
2-islevsel Hareketler
   a.Açma-Kapama Hareketi:
      Mandibulanın bu hareketi, kayma ve rotasyon hareketlerinin entegre hareketleriyle oluşur.
       
     Diskus öne ve aşağı doğru, tuberculum articularenin eğimine uygun olarak ilerler ve tuberculum artikularenin en yüksek noktasına gelir.
      
     Dişlerin oklüzyondan 5-12 mm açılmasını rotasyon, devamını kayma hareketi sağlar.
    b.Protrüzyon ve Retrüzyon Hareketi:
        Mandibulanın öne ve arkaya kaymasıdır.      
        M.temporalis arka demetleri, m. massater derin kasları, digastricus ve m. geniohyoideus retrüzyon hareketinde etkilidir.
        Retrüzyon çoğunlukla 1 mmyi  geçmez.
        
       
     
     c.Lateralizasyon:
       Tek kondilin diskusun öne ve aşağı çekilmesi asimetrik bir harekettir.
       Diğer kondil ise dengeleyici olarak görev yapar. 
Bu harekete bennet hareketi denir. 
TEŞEKKÜRLER
Rate post

Rate post
Önceki YazıZirkonyum ve Porrselen Kron ve Köprüler
Sonraki YazıLaminate Uygulaması
16/06/2023

Zirkonyum Nasıl Bir Diş

Zirkonyum, son yıllarda diş hekimliğinde popüler hale gelen bir materyaldir. Estetik görünümü, dayanıklılığı ve biyouyumluluğu nedeniyle tercih edilen bir seçenektir. İşte zirkonyum...

Devamını Oku Zirkonyum Telefon
09/06/2023

Çekilen Dişin Yerine İmplant Ne Zaman Yapılır?

Diş kaybı, estetik ve fonksiyonel açıdan sorunlara yol açabilir. Çekilen bir dişin yerine implant uygulaması, sağlıklı ve doğal bir gülümseme için en etkili çözümlerden...

Devamını Oku Zirkonyum Telefon
09/06/2023

Senede Bir Kez Diş Kontrolü ve Diş Taşı Temizliği Neden Önemlidir?

Senede bir defa diş kontrolü ve diş taşı temizliği yapmanın önemini anlatma ihtiyacı duydum. Senede Bir Kez Diş Kontrolü ve Diş Taşı Temizliği Neden Önemlidir? Sağlıklı...

Devamını Oku Zirkonyum Telefon

Yorum Yap